Để bảo vệ sức khỏe cộng đồng và thực hiện cam kết của Việt Nam khi tham gia Công ước Khung về kiểm soát thuốc lá, Quốc hội đã ban hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá (PCTHCTL) với mục tiêu góp phần nâng cao sức khỏe nhân dân. Tuy nhiên, công tác truyền thông về thực hiện quy định địa điểm cấm hút thuốc vẫn còn một số hạn chế.
Nhiều kênh truyền thông
Theo đó, mục tiêu chính của Luật PCTHCTL là giảm nhu cầu sử dụng, tiến tới giảm cung cấp các sản phẩm thuốc lá để làm giảm tỷ lệ mắc bệnh và tử vong do sử dụng thuốc lá gây ra. Đồng thời, Quốc hội cho phép thành lập Quỹ PCTHCTL để đảm bảo nguồn lực bền vững cho việc thực thi hiệu quả của luật, góp phần nâng cao sức khỏe nhân dân và thực hiện mục tiêu thiên niên kỷ, phát triển bền vững của Việt Nam.
 Bảng cấm hút thuốc lá tại một trường THPT ở TP. Cam Ranh.
|
Kết quả điều tra tình hình sử dụng thuốc lá trên toàn quốc năm 2020 cho thấy, tỷ lệ người trưởng thành tin rằng hút thuốc lá sẽ gây ra bệnh lý nghiêm trọng chiếm 95,5%; ung thư phổi 96,2%; gây đột quỵ 81,1%; gây đau tim 77,8%; gây ra cả 3 bệnh này 72,6%. Tỷ lệ người trưởng thành tin rằng hít phải khói thuốc lá gây ra các bệnh nguy hiểm cho người không hút thuốc lá 87,7%; tỷ lệ người trưởng thành biết về Luật PCTHCTL là 65,2%. Về việc tiếp cận với các kênh truyền thông: Tỷ lệ người trưởng thành được tiếp cận thông tin về PCTHCTL qua truyền hình là 73,8%, trên báo hoặc tạp chí là 42,4%, trên Internet là 40,5% và trên loa phát thanh địa phương là 38,5%.
Những hạn chế
Tuy nhiên, theo đánh giá của Bộ Y tế, công tác truyền thông về thực hiện quy định địa điểm cấm hút thuốc vẫn còn một số hạn chế. Cụ thể, hầu hết các địa điểm cấm hút thuốc lá đã có nội quy, treo biển cấm hút thuốc, nhưng qua kiểm tra, giám sát cho thấy, một số địa điểm có số lượng biển cấm, vị trí đặt biển, kích thước biển còn chưa phù hợp, chưa dễ quan sát; một số địa điểm tình trạng vi phạm còn phổ biến như: Khách sạn, nhà hàng, quán ăn, quán cafe, bar, karaoke…; việc nhắc nhở người vi phạm chưa thường xuyên, việc xử lý còn ít. Việc thực hiện môi trường không khói thuốc tại các cơ sở y tế dù đã tích cực triển khai, song việc tuân thủ nghiêm chủ yếu là cán bộ, viên chức, nhân viên y tế, còn các đối tượng là người bệnh, người nhà bệnh nhân, người đến thăm vẫn còn vi phạm. Cơ sở y tế thường không đủ lực lượng giám sát, nhắc nhở, cũng không có thẩm quyền xử phạt; việc từ chối cung cấp dịch vụ không khả thi mà thường chỉ nhắc nhở nên ít có hiệu lực đối với đối tượng có ý thức tuân thủ chưa cao.
Tại nơi làm việc của cơ quan, tổ chức, đơn vị, việc cấm hút thuốc chủ yếu là thực hiện treo biển cấm hút tại phòng làm việc, phòng họp nhưng ít chú ý dán biển tại một số vị trí khác dễ vi phạm như hành lang, cầu thang, ban công. Tuy đã đưa vào quy chế thi đua, khen thưởng, kỷ luật nhưng việc nhắc nhở người vi phạm hay kiểm tra, giám sát tuân thủ cũng ít được thực hiện trên thực tế. Trên phương tiện công cộng đã được thực hiện tốt nhưng địa điểm công cộng như bến tàu, nhà ga vẫn còn tình trạng vi phạm do lực lượng giám sát không đủ, không thể thực hiện giám sát 24/24 giờ và cũng không có thẩm quyền xử phạt. Đối với cơ sở giáo dục, cơ sở đào tạo, việc vi phạm đã giảm, nhưng vẫn còn một số cán bộ, giáo viên, học sinh, sinh viên sử dụng thuốc lá. Các trường cao đẳng, đại học chỉ cấm hút thuốc lá trong nhà, cho phép hút thuốc lá trong khuôn viên nên vẫn còn tình trạng sử dụng thuốc lá tại các khu vực ít người qua lại như ban công, hành lang, cầu thang, căn tin… Việc thực hiện môi trường không khói thuốc ở địa điểm nhà hàng, quán ăn, cơ sở lưu trú du lịch còn nhiều hạn chế, tồn tại do những địa điểm này là nơi ăn uống, nghỉ ngơi. Tình trạng vi phạm phổ biến nhất ở những nơi này thường rơi vào thời điểm người dân ăn uống, vui chơi, giải trí.
Thiết nghĩ, trong thời gian đến, các cấp, ngành liên quan cần tăng cường hơn nữa chế tài xử phạt vi phạm hành chính đối với việc hút thuốc lá tại những địa điểm cấm hút thuốc lá theo Nghị định số 117/2020 của Chính phủ.
Đặng Hồng Hoa
(Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh)
