Chồng chéo pháp luật về đầu tư kinh doanh

Theo báo cáo của VCCI, hiện nay, hệ thống pháp luật về kinh doanh của nước ta xảy ra tình trạng thiếu thống nhất, chồng chéo giữa các văn bản luật khi cùng điều chỉnh về hoạt động đầu tư kinh doanh. Theo quy định của pháp luật, từ khi bắt đầu cho đến khi đưa hoạt động đầu tư kinh doanh đi vào thực tế, nhà đầu tư phải trải qua rất nhiều giai đoạn, tương ứng với từng giai đoạn là các điều kiện và thủ tục hành chính kèm theo. Các điều kiện và thủ tục này được quy định trong rất nhiều văn bản pháp luật khác nhau. Ví dụ, dự án đầu tư trong lĩnh vực bất động sản sẽ chịu sự điều chỉnh của rất nhiều luật như: Đầu tư, Bảo vệ môi trường, Xây dựng, Đất đai, Nhà ở, Kinh doanh bất động sản, Quy hoạch đô thị, Đấu thầu, Phòng cháy chữa cháy… Trong khi đó, thủ tục, điều kiện quy định tại một số văn bản pháp luật lại không thống nhất, chồng chéo nhau khiến nhà đầu tư không biết nên thực hiện thủ tục nào trước, thủ tục nào sau hay có phải thực hiện thủ tục đó không?

VCCI đã thực hiện chương trình khảo sát về sự chồng chéo của các văn bản pháp luật và đã nhận được 333 ý kiến từ hơn 40 hiệp hội, doanh nghiệp. Từ các thông tin này, VCCI đã rà soát, phân tích hơn 20 luật và hàng chục văn bản dưới luật để xác định các điểm thiếu thống nhất, chưa rõ ràng giữa các văn bản pháp luật. Quá trình rà soát, VCCI nhận thấy có sự mâu thuẫn, chồng chéo giữa các quy định, tập trung chủ yếu trong 15 luật như: Đấu giá tài sản năm 2016, Đầu tư năm 2014, Đất đai năm 2013, Xây dựng năm 2014, Nhà ở năm 2014, Kinh doanh bất động sản năm 2014… 

Đại diện VCCI cho biết, các mâu thuẫn, chồng chéo tập trung ở những vấn đề cụ thể như: chưa thống nhất về điều kiện cấp phép, thẩm quyền cấp phép, hồ sơ xin cấp phép; không rõ thực hiện thủ tục nào trước, thủ tục nào sau; chồng lấn khi thực hiện thủ tục hành chính; chưa thống nhất về thời gian thực hiện thủ tục hành chính. Ngoài ra, giữa các văn bản pháp luật về kinh doanh còn có sự thiếu thống nhất khi quy định khái niệm, sự chồng lấn khi ban hành các danh mục ngành nghề, lĩnh vực cấm kinh doanh hoặc kinh doanh có điều kiện. Sự chồng chéo này tạo ra rủi ro lớn cho doanh nghiệp, nhất là liên quan đến các chính sách về hạn chế quyền kinh doanh. Ví dụ, văn bản pháp luật này thì hàng hóa được kinh doanh nhưng văn bản luật khác lại cấm, có nghĩa là hàng hóa, dịch vụ của doanh nghiệp từ hợp pháp thành vi phạm tùy theo áp dụng văn bản luật. 

Mới đây, VCCI đã có văn bản gửi UBND tỉnh thống kê 25 vấn đề chồng chéo giữa các văn bản pháp luật; đề nghị từ thực tế của tỉnh cho ý kiến về các nội dung chồng chéo mà địa phương gặp phải. Những bất cập, vướng mắc này sẽ được VCCI tổng hợp, báo cáo Quốc hội và Chính phủ để kịp thời sửa chữa cho phù hợp.

Sau khi nhận được báo cáo của VCCI, UBND tỉnh đã có văn bản yêu cầu Ban quản lý Khu Kinh tế Vân Phong và các sở: Kế hoạch – Đầu tư (KH-ĐT), Tài nguyên – Môi trường, Xây dựng, Công Thương, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn báo cáo về sự chồng chéo pháp luật liên quan đến đầu tư kinh doanh của các doanh nghiệp. Các sở, ngành phải tổng hợp gửi về Sở KH-ĐT các nội dung vướng mắc; Sở KH-ĐT có trách nhiệm theo dõi, đôn đốc các sở, ngành thực hiện và tổng hợp, tham mưu UBND tỉnh gửi VCCI.

Đại diện Sở KH-ĐT cho biết, thực tế triển khai các dự án trên địa bàn tỉnh đang bộc lộ một số bất cập liên quan đến những quy định trong văn bản luật. Một số dự án như: Công viên văn hóa, giải trí, thể thao Nha Trang; Trồng rừng, nuôi rong biển kết hợp du lịch sinh thái đảo Hòn Rùa (TP. Nha Trang); Khu thương mại dịch vụ và khách sạn Đông Hải (TP. Cam Ranh)… sau khi bị thu hồi, các chủ đầu tư đều có đơn kiện quyết định thu hồi. Nguyên nhân là trong Luật Đầu tư quy định dự án sẽ bị chấm dứt nếu sau 12 tháng mà nhà đầu tư không thực hiện hoặc không có khả năng thực hiện dự án. Trong khi đó, Luật Đất đai lại cho phép gia hạn sử dụng đất 24 tháng sau khi đất không được sử dụng trong thời hạn 12 tháng hoặc chậm tiến độ 24 tháng. Như vậy, 2 luật này chưa thống nhất về căn cứ thu hồi dự án đầu tư, khiến sở, ngành lúng túng trong việc tham mưu. 

Theo lãnh đạo Sở KH-ĐT, sự thiếu thống nhất của các văn bản pháp luật khiến quy trình triển khai dự án bị kéo dài, thậm chí là đình trệ, không thể triển khai, gia tăng chi phí về thời gian, tiền bạc và rủi ro đối với doanh nghiệp, khiến môi trường kinh doanh trở nên kém thuận lợi.