Kết quả khảo sát thực trạng sử dụng thuốc lá ở người từ 15 tuổi trở lên tại tỉnh Khánh Hòa, do Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh thực hiện năm 2020 cho thấy, tỷ lệ hút thuốc lá trong nam giới là 49,6%, trong đó có 41,3% người hút thuốc lá hàng ngày.
Nhóm tuổi có tỷ lệ hút thuốc lá hàng ngày cao nhất là 45-64 tuổi, với 87,2%; tiếp theo là nhóm 25-44 tuổi, chiếm 23%; nhóm 65 tuổi trở lên chiếm 24,4%. Số điếu thuốc lá hút hàng ngày với nhóm hút cao nhất 5 điếu/ngày, chiếm 80,3%; nhóm hút từ 10 đến 14 điếu/ngày chiếm 6,2%; nhóm hút hơn 20 điếu/ngày chiếm gần 10%.
 |
Bác sĩ Tôn Thất Toàn – Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh lưu ý, bên cạnh việc gây ảnh hưởng đến lá phổi và tim mạch, hút thuốc lá cũng gây nhiều nguy hại cho hệ tiêu hóa, đặc biệt là dạ dày. Cụ thể, trong khói thuốc lá chứa hàm lượng chất độc nicotin rất cao. Loại chất này đã được chứng minh là có khả năng kích thích và phá hủy thần kinh, cơ quan hô hấp và các bộ phận khác trong cơ thể. Ở những người bị viêm loét dạ dày tá tràng thì chất nicotin có trong khói thuốc lá khi được hít vào trong sẽ kích thích sản sinh nhiều chất cortisol – tác nhân gây viêm loét dạ dày tá tràng và làm tăng nguy cơ mắc bệnh nếu người bệnh có nhiễm vi khuẩn HP.
Bên cạnh đó, thuốc lá còn kích thích niêm mạc dạ dày sản sinh ra chất endothelin làm cho cơ chế tự bảo vệ của niêm mạc dạ dày bị suy yếu. Hút thuốc lá làm giảm lưu lượng máu đến vùng niêm mạc dạ dày và ngăn cản không cho dạ dày bài tiết ra chất nhầy. Do vậy, những đối tượng có hút thuốc lá, đặc biệt là những người hút thuốc lá thường xuyên với số lượng nhiều rất dễ bị viêm loét dạ dày tá tràng. Theo nghiên cứu, ước tính 41% của bệnh viêm loét dạ dày tá tràng ở nam giới và 33% các bệnh ở phụ nữ có thể là do hút thuốc lá. Nhiều người có thói quen ăn xong thì hút 1 điếu thuốc lá, nhưng họ lại không ý thức được rằng ngay sau khi ăn, dạ dày và ruột co bóp mạnh, tuần hoàn máu tăng nhanh, vì vậy hút 1 điếu thuốc lá vào thời điểm sau ăn sẽ khiến cơ thể hấp thu lượng độc tố gấp 10 lần.
Theo bác sĩ Toàn, sự dư thừa axit hoặc sự quá tải bên trong dạ dày cộng với sự suy yếu của cơ thắt thực quản dưới sẽ là nguyên nhân gây ra bệnh trào ngược dạ dày thực quản. Một trong những nguyên nhân của sự suy yếu của co thắt thực quản dưới là thói quen sử dụng các chất kích thích gây nghiện như: thuốc lá, rượu, bia… Do dạ dày tiết ra axit HCL rất mạnh trong việc tiêu hóa protein, nên khi trào ngược lên thực quản, axit HCL sẽ gây ra tổn thương, ăn mòn, gây phù nề, viêm nhiễm loét thực quản; hẹp thực quản, gây ra sẹo thực quản làm tắc nghẽn đường lưu chuyển thức ăn.
Những dấu hiệu của trào ngược dạ dày là ợ hơi, ợ nóng, ợ chua; nôn, buồn nôn thường xảy ra bất cứ lúc nào, nhưng nặng nhất là vào ban đêm do tư thế ngủ và hệ thần kinh phó giao cảm hoạt động mạnh. Ngoài ra, bệnh nhân có cảm giác bị đè ép, thắt ở ngực, đau tức ngực; thực quản phù nề gây khó nuốt; axít dạ dày trào ngược làm tổn thương dây thanh quản làm bệnh nhân khàn giọng, khó nói, miệng tiết ra nhiều nước bọt để trung hòa bớt lượng axít trào lên. Đối với người đang hút thuốc lá cần cai thuốc lá càng sớm càng tốt; quyết tâm thực hiện việc cai thuốc lá. Người bệnh cần được nghỉ ngơi, uống đủ nước mỗi ngày, hạn chế các chất kích thích bia, rượu, bổ sung các thực phẩm giàu chất xơ như: rau xanh, trái cây, ngũ cốc, bổ sung men vi sinh…, hạn chế các thực phẩm chế biến sẵn, đồ chiên rán.
Trong trường hợp cần tư vấn hỗ trợ thêm khi thực hiện cai thuốc lá, cần liên hệ với cơ sở y tế hoặc điện thoại đến tổng đài cai thuốc lá Bệnh viện Bạch Mai Hà Nội hoàn toàn miễn phí 1800-6606.
Đặng Hồng Hoa (Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh)